عوارض جانبی داروهای گیاهی

مصرف ایمن و سالم داروها یک مقوله ی مهم و  اساسی برای پزشکان و داروسازان، شرکت های داروسازی و عموم جامعه می باشد. اگر چه هدف تمام دست اندرکاران حفظ سلامت جامعه، استفاده از فواید درمانی داروها بدون ایجاد ضرر و زیان برای بیمار می باشد، ولی به جرات می توان گفت که هیچ دارویی بدون پتانسیل ایجاد عارضه وجود ندارد.

 برخلاف تصور عموم که اثرات جانبی دارو را فقط مختص مصرف خودسرانه دارو می‌دانند باید دانست که اثرات جانبی ناخواسته توسط همه انواع داروها ایجاد می‌شوند؛ هم داروهایی که توسط پزشک نسخه شده‌اند و هم داروهایی که بدون نسخه تهیه می‌کنید، مانند داروهای گیاهی، ویتامینها و یا حتی داروهای طب مکمل و… بسیاری از افراد بر این باورند که داروهای مکمل جایگزین، مثل درمان های گیاهی عوارض کمتری دارند. چرا که از منابع طبیعی به دست می‌آیند.
این موضوع همیشه درست نیست! برخی گیاهان می‌توانند در بدن درست به همان میزان داروهای شیمیایی قوی عمل نموده و اثرات ناخواسته جانبی هم در پی داشته باشند.

• گل مینا: بیش از 20 مورد واکنش جانبی در این مورد گزارش شده است که  شامل حمله آسم، کهیر، تورم، درد عضلات و ناراحتی های معده‌ای-روده‌ای می باشد.

گل اشرفی: خانم های حامله باید از مصرف این گیاه اجتناب کنند. چرا که استفاده از این گیاه موجب آغاز انقباضات رحمی می‌شود. در آزمایشات حیوانی استفاده از این گیاه، موجب سقط های خود به خودی شده است.

• گیاهان گرده مینا: این گروه شامل گل اشرفی، گل مینا، گیاه قاصدک، بابونه می‌باشد و اثرات جانبی مانند حساسیت و تب یونجه را به وجود می آورد.

داروهای مکمل ممکن است با داروهای فارموکولوژیک تداخل داشته باشند، زیرا مواد فعال موجود در این داروها می‌توانند عوارض بسیار زیادی ایجاد کنند.

مثال های شناخته شده ای از این نوع تداخلات دارویی به شرح زیر است: 

گل مینا، بابونه و کتگرک کوهی می‌توانند روی آنزیم های کبدی تاثیر گذاشته و اثرات داروهای فارموکولوژیک را کاهش یا میزان عوارض جانبی را افزایش ‌دهند.

گل اشرفی و بابونه می‌توانند میزان خونریزی را در افرادی که داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین مصرف می‌کنند افزایش دهند.

علف چای به عنوان عامل محرک خونریزی، در خانم هایی که از قرص های ضد بارداری خوراکی استفاده می‌کنند، شناخته شده است.

• همه داروها را دقیقا مطابق نسخه دستور دارویی مصرف کنید. عوارض جانبی می‌توانند به دلیل استفاده ناصحیح از دارو به وجود آیند.

• داروی تجویز شده برای تشخیص دیگری را مصرف نکنید.

• اکثر داروهای تجویز شده یک بروشور در مورد اطلاعات لازم دارند که تحت عنوان اطلاعات دارویی برای مصرف کننده موجود است. این بروشور شامل جزئیات اطلاعاتی به زبان ساده از جمله نحوه مصرف، عوارض جانبی و موارد احتیاط است که برای شما مفید می‌باشد.

• از درمان خودسرانه بیماری توسط داروهای بدون نسخه اجتناب کنید. برای تشخیص بیماری و درمان، به پزشک مراجعه کنید.

• درباره مصرف همه داروهایی که همزمان مصرف می‌کنید، مانند داروهای تجویز شده قبلی یا داروهایی که خودتان استفاده می‌کنید و همچنین داروهای مکمل با پزشک خود صحبت کنید.

• شما ممکن است بخواهید یک بازنگری سالانه درباره همه داروهایی که مصرف می‌کنید داشته باشید. برای سالمندان، بازنگری های فراوان لازم است چرا که هنگامی که سن بالا می‌رود، بیشتر مستعد ابتلا به اثرات جانبی داروها هستند.

• داروها را در صورت پایان دوره انقضاء دور بریزید.

• دکتر داروساز می‌تواند در مورد اثرات جانبی و تداخلات دارویی شما را راهنمایی کند.

• شما ممکن است برای مصرف مقادیر مختلف دارو به صورت همزمان دچار اشتباه شوید. در مورد وسایل کمکی برای مصرف صحیح دارو که در داروخانه موجود است، با دکتر داروساز مشورت کنید. این کار به شما کمک می کند مصرف قرص هایتان را منظم کنید.

• برخی شرایط زندگی ممکن است با بهتر کردن شرایط زندگی مثل تعدیل رژیم غذایی و ورزش معمولی کنترل شود. در مورد این شرایط و این که آیا بهبود این عوامل باعث کاهش نیاز به دارو می‌شوند یا خیر از پزشک خود سوال کنید.

با توجه به اینكه آزمون های صورت گرفته روی حیوانات برای پیش بینی ایمنی مصرف فرآورده در انسان ناكافی است و در مطالعات كارآزمایی بالینی،  بیماران خاصی انتخاب شده اند كه از نظر تعداد محدود هستند و اطلاعات مربوط به عوارض ناخواسته نادر ولی جدی، سمیت مزمن و مصرف در گروه های خاص نظیر كودكان، سالمندان و زنان باردار و تداخل های دارویی غالبا ناقص و یا غیر قابل دسترس می باشند، وجود سیستم پایش عوارض دارویی (فارماكوویژیلانس) مورد نیاز است؛ زیرا میان كشورهای مختلف و حتی مناطق مختلف یك كشور در بروز عوارض ناخواسته و سایر مشكلات مربوط به دارو تفاوت هایی نمایان است.

دپارتمان فارماکوویژیلانس شرکت داروسازی اکتوور با هدف شناسايي عوارض و مشكلات داروهای این شرکت در سطح كشور و همچنين ارزيابي و آناليز آن و در نهايت پيشگيري از وقوع تكرار اين عوارض تشکیل شده است .